Wat is er lekkerder dan je met de wind in je gezicht en je armen buitenboord in een slow gangetje door Lissabon te laten rijden?

Nee, niet in een zo’n gescalpeerde dubbeldekker waar – op het bovendek en geroosterd door de zon – je pet steeds afwaait, als je die al had. Ook niet onderuitgezakt op de achterbank van een taxi, waar je niets van de stad ziet, alleen het steeds groter wordende bedrag op de taximeter, als die al aanstaat. En zeker niet in zo’n schattig toeristentrammetje, waar je zo dicht op elkaar moet staan dat je niet eens weet of je bestolen bent, als je al iets bij je had. Geef mij om de stad te ontdekken maar een zacht zoevende, elektrische Tuk-Tuk, zo’n veredelde scooter met een huisje erop waarvan alle ramen openstaan.

Portugal is in de mode

“Verblindende stranden, vibrerende steden en heerlijke wijn”. Volgens het Noord-Amerikaanse blad The Huffington Post, is een bezoek aan Portugal een absolute ‘must’ en Wallpaper Design Awards 2017 heeft Lissabon zelfs tot “beste stad” uitgeroepen.

Portugal is booming en de inkomsten door toerisme zijn verleden jaar gestegen naar een recordhoogte van bijna 12 miljard euro.

Toeristificatie

Meer vliegtuigen boven de stad, cruiseschepen op de Taag, segways op de stoep en de straat boordevol touringcars, trams en tuk-tuks.
We zijn in Lissabon, dat piept en kraakt onder zijn talloze blote-benen-toeristen. Een stad met meer buitenlanders dan Portugezen in zijn musea, met een winkelaanbod gericht op toeristen en niet langer op bewoners, die door de torenhoge huren hun stadscentrum worden uitgejaagd. Huurders in het nauw

De binnenstad een pretpark vol ijssalons en souvenirwinkeltjes, die allemaal dezelfde herinnerdingen verkopen. Waar koning Horeca heerst in straten en op pleinen en de elektronische muziek er moeiteloos in slaagt om de Lisbonieten tot ver na middernacht uit hun slaap te houden.

Maar ach, we zijn op een bepaald moment in ons leven allemaal toerist en wat is er dan lekkerder dan je met de wind in je gezicht en je armen buitenboord in een slow gangetje door Lissabon te laten rijden.

Geniet van het weekend                  Tenha um ótimo fim de semana

CARTAS DA GUERRA  – van Ivo Ferreira, 2016

(brieven uit de oorlog)

Saudades vanuit een uitzichtloze koloniale oorlog in Angola.

Gebaseerd op liefdesbrieven, die schrijver en militaire arts António Lobo Antunes in 1971 vanuit Angola naar zijn vrouw in Portugal schreef

“Zodra ik hoorde van die nieuwe wet in Portugal, zei ik tegen mijn vrouw: als de Brexit doorgaat, ga ik de Portugese nationaliteit aanvragen”, aldus een teleurgestelde joodse Engelsman in de Britse krant de Guardian. “Ik ben Europeaan, kosmopoliet en ik haat nationalisme.”
Inmiddels behoort hij tot de snel groeiende groep Britten, die sinds de beslissing van het Verenigd Koninkrijk op 23 juni 2016, om de Europese Unie te verlaten, zo’n aanvraag heeft gedaan.

In januari 2015 is in Portugal een wet van kracht geworden, die het mogelijk maakt voor Joden in het buitenland om de Portugese nationaliteit te verkrijgen. Zij moeten dan wel kunnen aantonen af te stammen van de Sefardische Joden – ‘Sefardim’ is het Hebreeuwse woord voor Spanje – die ruim 500 jaar geleden van het Iberisch schiereiland werden verdreven.

“Er zijn goede redenen om de Portugese nationaliteit aan te vragen” zegt Yoram Zara, die als advocaat de 3,5 miljoen afstammelingen van Sefardische Joden in de wereld vertegenwoordigt. “Ze zijn gewend onderdeel uit te maken van de Europese Unie met alle privileges en rechten van dien. Nu de toekomst onduidelijk is, geeft een Portugees-Europees paspoort zekerheid als je in de EU wilt wonen, werken en vrij wilt blijven reizen”.

Joden in 15e eeuw uit Portugal verdreven

Voorwaarde voor zijn huwelijk met de Spaanse prinses Isabel in 1496 was, dat de koning van Portugal alle joden uit zijn land zou verbannen. De joden werden voor de keus gesteld het land te verlaten of zich te bekeren tot het christendom.
Naar schatting 200.000 van hen zijn het Iberisch schiereiland ontvlucht. De meesten naar het Ottomaanse rijk – het huidige Turkije – en Noord Afrika en een kleinere groep naar Frankrijk, Engeland en de Lage Landen. Zij die bleven en zich bekeerden werden ‘nieuwe christenen’ genoemd.

Pogrom van Lissabon

Met Pasen, op 19 april 1506, heerste er in Lissabon honger door droogte en de pest. Op het Dominicanenplein een menigte met fakkels, veel zwarte rook en de geur van verbrand vlees.

In drie dagen werden duizenden ‘nieuwe christenen’ – die voor het onheil in de stad verantwoordelijk waren gehouden – op brandstapels om het leven gebracht. Het monument tegenover de Dominicanenkerk in het centrum van de stad herinnert aan de tragedie.

Geniet van het weekend                       Tenha um ótimo fim de semana

AMADEO DE SOUZA-CARDOSO

MUSEO DO CHIADO

12 januari – 26 februari  2017

“Ben ik een impressionist, kubist, futurist, abstractionist?  Van alles een beetje”  ( Amadeo de Souza)

Als er iemand binnenkomt, een pistool op mij hoofd zet en zegt dat ik onder het bureau moet kruipen, dan zal ik dat niet doen’ – Mário Soares

Op 25 april 1974 om zeven uur s’ morgens gaat in Bonn de telefoon en hoort Mário Soares, dat het regime in zijn land door een geweldloze staatsgreep – de Anjerrevolutie – gevallen is. Hij vertrekt hals over kop naar Parijs – waar hij in ballingschap leeft – neemt twee dagen later de Sud Express van Parijs naar Lissabon en komt daar samen met zijn vrouw de volgende dag op station Apolonia aan.

Hij wordt er verwelkomd door een juichende mensenmassa, die schreeuwt: “leve het socialisme” en “een verenigd volk zal nooit overwonnen worden”. Op het balkon van het station spreekt hij de menigte toe “ik wil jullie allemaal bedanken voor jullie aanwezigheid op deze historische dag” en roept in herinnering “al diegenen die niet in de gelegenheid zijn om dit emotionele moment mee te beleven”.

Revolutionaire burger
Soares heeft zich altijd fel tegen het regime van António Salazar in Portugal gekeerd. Hij werd daarvoor 12 keer gevangen gezet en een keer naar de Portugese kolonie São Tomé gedeporteerd. Sinds 1970 leefde hij in Frankrijk in ballingschap. Daar richtte hij de Socialistische Partij op, waarmee hij in 1975 – na meer dan 50 jaar dictatuur – de eerste vrije verkiezingen won.

Hoewel de communisten bij die verkiezingen op de tweede plaats eindigden kwam het niet tot politieke samenwerking. Cruciaal hiervoor was, dat Soares geen – door de communisten vurig gewenste – nationale vakbond accepteerde. ”We hebben nooit een dictatuur van rechts geaccepteerd en kunnen nu ook geen dictatuur van links toestaan”.

Alsnog een links kabinet
Veertig jaar later, in 2015, wint de Socialistische Partij de verkiezingen opnieuw en slaagt er dit keer wel in om – voor het eerst na de Anjerrevolutie – samen met de communistische partij en het Links Blok een socialistische regering te vormen.

Mário Soares was parlementslid (zowel in eigen land als in het Europees parlement), minister, premier en president. Hij overleed afgelopen zaterdag en werd 92 jaar.

Geniet van het weekend          –            Tenha um ótimo fim de semana

“Ik zat met zwarte kinderen op de lagere school, met een paar op de middelbare school en met geen enkele meer op de universiteit” – Joana Gorjão Henriques.

“Dieper, kun je er nu onder komen?” Het was half vier in de middag en op de hoek van de Avenida Almirante Reis en de Rua Alvaro Coutinho lag de stoep naast het stoplicht open. Er werd blijkbaar aan een kapotte leiding gewerkt. “Nee, niet daar, iets meer naar links.” In de kuil twee Afrikanen in versleten kleding met een schop in de hand. Het zweet stroomde over hun zwarte gezichten. Boven hun hoofd stond een slordig groepje van vijf of zes ongekleurde Portugezen in gele verkeershesjes met een sigaret in de mond aanwijzingen aan de kuil te geven. Op de stoep een oud, wit bestelbusje waarvan het portier openhing. Erin een forse, witte man met een enorme buik en een rode helm op het hoofd, die zat te bellen terwijl hij in de verte staarde.

Hoeveel donker gekleurde Afrikanen er precies in Portugal wonen is niet bekend. De overheid registreert namelijk alleen nationaliteit en geen etniciteit. Hun aantal wordt geschat op bijna 100.000, waarvan verreweg de meeste afkomstig zijn uit de ex-Portugese koloniën Guinee-Bissau, Kaapverdië en Angola.

Afrofobie
Veel zwarte Afrikanen zijn werkeloos of krijgen onderbetaald. Er is ongelijkheid op het gebied van onderwijs, burgerrechten, gezondheidszorg en er is sprake van sociale segregatie, waarbij Portugezen met een Afrikaanse achtergrond in de oudste en slechtste wijken wonen. In de gevangenissen zitten 15 keer zoveel gekleurde Afrikanen dan ongekleurde Portugezen.

Een nationaal platform van 22 actiegroepen, onder leiding van SOS Racisme, wijst de Portugese regering al jaren op het feit dat er veel discriminatie en racistisch geweld tegen zwarte Afrikanen bestaat. Zij willen dat er meer gegevens verzameld worden over etniciteit om de specifieke problemen van minderheden in beeld te brengen. De overheid, die geneigd is de ogen te sluiten, ontkent racisme tegen zwarte burgers en verdedigt het standpunt, dat het verzamelen van etnische gegevens in strijd is met de Wet bescherming persoonsgegevens.

Wel kleur in nieuwe regering.
Maar er zijn ook hoopvolle ontwikkelingen. Zo heeft Portugal sinds verleden jaar voor het eerst een gekleurde premier met voorouders uit Goa – hij wordt mede daarom ook wel de “Gandhi uit Lissabon” genoemd – en is de minister van justitie een zwarte Afrikaanse vrouw, geboren in Luanda, Angola.

Geniet van het weekend    –    Tenha um ótimo fim de semana