Tag Archive for: Africans

‘The Portuguese history is not just white, Mocambo may not remain forgotten’.

Around 1500 King Manuel I decided to give the monopoly of slave trafficking in the Portuguese empire to Lisbon. For two and a half centuries circa 10% of the population in the capital consisted of black slaves, performing the hardest tasks. In one of the western districts, next to the Tagus river, between Bairro Alto and  Madragoa – the first African neighbourhood of Europe was born.

It was here that many Africans – enslaved or freed – found shelter. Mocambo – a word in Umbundu (one of several Angolan languages ) meaning ‘place of refuge’ – became in the 16th century one of the most populated neighbourhoods in Lisbon. Away from the white Portuguese gaze, the place was essential for African memories and the preservation of social and religious practices (weddings, funerals)  

Those who lived there worked in the maintenance of Lisbon’s public places. Sweepers, water distributors, whitewashers – preserving the houses, monuments, and sidewalks. The black or mulatto women worked as a maid or ran barefoot all over the capital to sell fish or coal.  

It is from the 16th century onwards that the arrival of enslaved Africans gave rise to physical and social rejection (‘black as coal’, ‘smelly, ‘ugly’) An image of the African slave, as inferior, and subordinate was established. For a long time, looking at black people were looked at as an ethnic group that was not worthy of being studied.


In Madragoa – where the Portuguese tradition was born of covering façades with tiles to protect property from the humidity rising from the Tagus – there are still some reminders of slavery. Next to the Santa Catarina church, is the Cruz de Pau (‘Wooden Cross’), the place of punishment inflicted on the enslaved. Rua do Poço dos Negros (‘Black Wells Street’) was the place where King Manuel had a well-built, where the dead bodies of the enslaved were thrown in.

One of the most remarkable moments in Mocambo happened in 1882 when the Queen of CongoDona Maria Amália I – stayed there along with her entourage. She had traveled to Portugal to pay homage to the king of Portugal but it were the ‘amazing’ African festivals in Mocambo, that caught the attention of the newspapers.

At the same time, the descriptions of Mocambo changed from ‘one of the best suburbs of Lisbon’ to a ‘dirty’ place, full of ‘epidemics’. The neighbourhood began to receive more and more fishermen and Africans headed to other parts of the country, especially after slavery was abolished in Portugal in 1773.

Maps from the late 19th century no longer show any reference to Mocambo. All that remains is Casa Mocambo with an African restaurant and an Art Gallery. A stage for African Lisbon where film cycles dedicated to the black community are organized, as well as theatre sessions and concerts by African musicians. ‘We have such a mixed Lisbon and all we talk about is white Lisbon. I want to change that’, explains the owner Mafalda Nunes.


Enjoy the week            Aproveite a semana                (pic Público/Sapo)











Maria de Fátima is 65 jaar, alleenstaand en werkeloos. Ze is na de Anjerrevolutie in 1977 vanuit Kaapverdië naar Portugal geëmigreerd.
Van haar vier kinderen zijn er drie in Portugal geboren. Twee daarvan hebben de Portugese nationaliteit. Haar jongste dochter Francisca niet. Maria legt uit waarom. “Ik werd ziek, verloor mijn baan als schoonmaakster en had eigenlijk nooit geld om een Portugees paspoort voor haar te regelen.”

Wetswijziging in 1981

Tot 1981 kon elk in Portugal geboren kind, de Portugese nationaliteit krijgen. Na 1981 kregen kinderen van immigranten de nationaliteit van hun ouders. Ze konden alleen Portugees worden door een verplichte taalcursus te volgen en aanzienlijke kosten te maken – waaronder 200 euro voor een paspoort.

Vreemdeling in eigen land

Francisca is in 1984 in Lissabon geboren en kreeg de Kaapverdiaanse nationaliteit. Ze heeft problemen met het krijgen van een woning en het afsluiten van een lening bij de bank. Hoewel ze de taal vloeiend spreekt, moet ze om een Portugees paspoort te krijgen een taalcursus, inclusief examen doen. Ze snapt er niets van. “Ik ben hier geboren en getogen; mijn moedertaal is Portugees.” Ze voelt zich tweederangsburger in eigen land. “Blijkbaar ben ik genoeg Portugees om belasting te betalen maar te weinig om gelijk behandeld te worden.”

Solidariteit met immigranten

“Kinderen van immigranten hebben hier niet dezelfde rechten als kinderen van Portugese ouders”, zegt Timóteo Macedo, voorzitter van de Vereniging voor Solidariteit met Immigranten (http://www.solimigrante.org)  Deze NGO is recent een campagne begonnen om de publieke opinie ervan te overtuigen, dat alle kinderen op Portugese bodem geboren, de Portugese nationaliteit moeten kunnen krijgen, onafhankelijk van de afkomst of de legale status van hun ouders. “Het wordt tijd dat we gaan inzien dat Portugal niet slechts één kleur maar een diverse bevolking heeft, die dezelfde rechten verdient”, aldus Macedo. Rassendiscriminatie

Regering is bereid om taaltoets af te schaffen
Afgelopen week is de regering met een voorstel gekomen om de verplichte taaltoets af te schaffen voor kinderen die in Portugal zijn opgegroeid. Ze vindt het nog een stap te ver om aan alle in Portugal geboren kinderen de Portugese nationaliteit te gunnen, zoals in de VS en Groot Brittannië wel het geval is.

Geniet van het weekend              Tenha um excelente fim de semana

“Ik zat met zwarte kinderen op de lagere school, met een paar op de middelbare school en met geen enkele meer op de universiteit” – Joana Gorjão Henriques.

“Dieper, kun je er nu onder komen?” Het was half vier in de middag en op de hoek van de Avenida Almirante Reis en de Rua Alvaro Coutinho lag de stoep naast het stoplicht open. Er werd blijkbaar aan een kapotte leiding gewerkt. “Nee, niet daar, iets meer naar links.” In de kuil twee Afrikanen in versleten kleding met een schop in de hand. Het zweet stroomde over hun zwarte gezichten. Boven hun hoofd stond een slordig groepje van vijf of zes ongekleurde Portugezen in gele verkeershesjes met een sigaret in de mond aanwijzingen aan de kuil te geven. Op de stoep een oud, wit bestelbusje waarvan het portier openhing. Erin een forse, witte man met een enorme buik en een rode helm op het hoofd, die zat te bellen terwijl hij in de verte staarde.

Hoeveel donker gekleurde Afrikanen er precies in Portugal wonen is niet bekend. De overheid registreert namelijk alleen nationaliteit en geen etniciteit. Hun aantal wordt geschat op bijna 100.000, waarvan verreweg de meeste afkomstig zijn uit de ex-Portugese koloniën Guinee-Bissau, Kaapverdië en Angola.

Afrofobie
Veel zwarte Afrikanen zijn werkeloos of krijgen onderbetaald. Er is ongelijkheid op het gebied van onderwijs, burgerrechten, gezondheidszorg en er is sprake van sociale segregatie, waarbij Portugezen met een Afrikaanse achtergrond in de oudste en slechtste wijken wonen. In de gevangenissen zitten 15 keer zoveel gekleurde Afrikanen dan ongekleurde Portugezen.

Een nationaal platform van 22 actiegroepen, onder leiding van SOS Racisme, wijst de Portugese regering al jaren op het feit dat er veel discriminatie en racistisch geweld tegen zwarte Afrikanen bestaat. Zij willen dat er meer gegevens verzameld worden over etniciteit om de specifieke problemen van minderheden in beeld te brengen. De overheid, die geneigd is de ogen te sluiten, ontkent racisme tegen zwarte burgers en verdedigt het standpunt, dat het verzamelen van etnische gegevens in strijd is met de Wet bescherming persoonsgegevens.

Wel kleur in nieuwe regering.
Maar er zijn ook hoopvolle ontwikkelingen. Zo heeft Portugal sinds verleden jaar voor het eerst een gekleurde premier met voorouders uit Goa – hij wordt mede daarom ook wel de “Gandhi uit Lissabon” genoemd – en is de minister van justitie een zwarte Afrikaanse vrouw, geboren in Luanda, Angola.

Geniet van het weekend    –    Tenha um ótimo fim de semana